Erkek kısırlığı, erkeğe bağlı nedenlerden kaynaklanan kısırlık durumudur. Düzenli ve korunmasız en az 1 yıl cinsel ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamama durumuna infertilite ya da kısırlık adı verilir. Evli çiftlerin %60–75’inde 6 ay içinde gebelik elde edebilirken, 1 yıl içinde bu rakam %90 düzeyine ulaşmaktadır. Erkek kısırlığı tüm toplumlarda üreme yaşındaki erkeklerde ciddi bir sağlık sorunu gibi gözükmektedir. Genel olarak kısırlığın altında yatan nedenlerin üçte biri erkeğe, üçte biri kadına, üçte biri de hem erkeğe hem de kadına ait nedenlerdir. Dolayısıyla kısırlığın yaklaşık %50’sinde erkeğe bağlı nedenler rol oynamaktadır.
Erkek kısırlığının başlangıç değerlendirmesi; dikkatli bir öykü alınması ve mümkünse birer ay arayla yapılmış iki adet sperm tahlili (semen analizi) ve hastanın muayenesini içermelidir.
Dikkatli bir öyküde cinsel hayat, geçirilmiş çocukluk hastalıkları ve ameliyatlar, ailede kısırlık öyküsü, olası toksinlere maruz kalma durumu, geçirilmiş cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kullanılan ilaçlar, tütün ürünleri kullanma alışkanlığı, alkol tüketimi ve spor gibi yaşam tarzı sorgulanmalıdır. Eşin üreme potansiyeli ile ilgili araştırmalar hakkında genel bilgi alınmalıdır.
Spermiyogram yani semen analizi, iki veya üç günlük bir cinsel perhiz sonrası yapılır. Meni örneği analiz için oda ısında korunur. Semen analizi erkeğin üreme potansiyeli değerlendirilmesinde en önemli tetkiktir. Ancak semen analizi ile kişilerim kısır olup olmadığına karar verilemez.
Erkeğe bağlı kısırlık nedenlerinin çoğu ilaç veya cerrahi yolla tedavi edilebilmektedir. Bu yollarla tedavinin başarısız veya mümkün olmadığı durumlarda, üremeye yardımcı tedavi yöntemleri kullanılır. Erkek kısırlığında ilaç tedavisi nedene yönelik ya da genel tedavi olarak uygulanabilir. Erkek kısırlığının en çok bilinen ve cerrahi olarak düzeltilebilir nedeni ise testislere ait olan toplayıcı damarların genişlemesiyle oluşan varikosel hastalığıdır. Varikosel hastalığında testislerin bulunduğu ortamın ısısı artacağı için erkek üreme hücrelerinin üretimi (spermatogenezis) bozulur ve kısırlık oluşur. Varikoseli olan bir hastada semen analizinde bozukluk yok ise ameliyat önerilmez, fakat semen analizinde bozukluk mevcutsa ameliyat uygulanmalıdır.
